Geplaatst op 26 april 2016 16:04 door Frans Jozef van der Vaart
Plichtsverzuim ambtenaar: disciplinair ontslag?
Een ambtenaar die zijn taken verzuimt kan oneervol worden ontslagen. In het ambtenarenrecht wordt dit een ‘disciplinair ontslag’ genoemd. Voorwaarde voor disciplinair ontslag is dat er sprake moet zijn van plichtsverzuim. Maar wanneer is er dan sprake van plichtsverzuim?
Plichtsverzuim aanknopingspunten
Onze hoogste rechter in het ambtenarenrecht – de Centrale Raad van Beroep (hierna: ‘CRvB’) – heeft hierover diverse uitspraken gedaan. In deze uitspraken komen enkele aanknopingspunten naar voren wanneer er sprake kan zijn van plichtsverzuim:
- Niet-integer handelen door de ambtenaar kan plichtsverzuim opleveren. Integriteit is een belangrijk speerpunt voor ambtenaren. Vooral voor bepaalde ambtenaren die direct openbaar gezag en daardoor verregaande bevoegdheden hebben, zoals politieagenten of medewerkers van een rechtbank, is integriteit belangrijk.
- Privégedrag van een ambtenaar is – voor zover deze privégedragingen op een nadelige wijze invloed kunnen hebben op de dienstbetrekking van deze ambtenaar – ook een aanknopingspunt voor plichtsverzuim. Als een ambtenaar in strijd handelt met een voor hem geldend(e) arbeidsreglement of gedragscode, wordt plichtsverzuim bovendien sneller aangenomen.
- Belangenverstrengeling bij een ambtenaar is uit den boze. Transparantie is erg belangrijk. De ambtenaar zal steeds zijn leidinggevende op de hoogte moeten houden van alle mogelijke belangenverstrengelingen. De ambtenaar dient zelfs bij twijfel zijn leidinggevende hierover te informeren om op zijn minst de schijn van belangenverstrengeling te voorkomen.
Bij de beoordeling of er sprake is van plichtsverzuim is – met oog op eventuele aanknopingspunten – de aard van de functie en de ernst van de gedraging van belang.
Plichtsverzuim aantonen
Maar hoe moet het College van B&W plichtsverzuim door een ambtenaar aantonen? Plichtsverzuim wordt voldoende aangetoond ingeval het College van B&W ervan overtuigd is dat de betreffende ambtenaar zich schuldig heeft gemaakt aan de hem verweten gedraging. Het College van B&W dient wel deze overtuiging te verkrijgen op basis van deugdelijk vastgestelde gegevens. Daarvoor dient zij zelfstandig alle feiten te onderzoeken. Plichtsverzuim kan dus niet zomaar worden aangenomen door het College van B&W.
Plichtsverzuim en één enkele gedraging
Voor disciplinair ontslag is het echter onvoldoende als er plichtsverzuim is op basis van één enkele gedraging of incident en de ambtenaar hier geen voordeel van heeft gehad. Volgens de CRvB is disciplinair ontslag dan onevenredig. Het plichtsverzuim van de ambtenaar zal dan op een andere wijze moeten worden gesanctioneerd, bijvoorbeeld door middel van een schriftelijke berisping of schorsing.
Voorbeeld rechtspraak met analyse
De CRvB heeft op 22 oktober 2015 een uitspraak gedaan dat als mooi voorbeeld dient inzake het disciplinair ontslag van een ambtenaar zoals hiervoor wordt beschreven. Wij hebben hierbij een noot geschreven waarin wij deze uitspraak diepgaand en stap voor stap analyseren en onze conclusies aan deze analyses verbinden. Onze noot kun je lezen in het tijdschrift De Gemeentestem van april 2016!
In onze noot beschrijven wij bovendien dat de CRvB mogelijk – in afwijking van eerdere rechtspraak – zwaardere vereisten stelt aan het al dan niet functioneel raadplegen van systemen door ambtenaren. Voor meer informatie verwijzen wij je graag naar onze noot in het tijdschrift De Gemeentestem!
Vindplaats: De Gemeentestem 2016/33, afl. 7435, p. 163-167., april 2016.
Auteurs: Frans Jozef van der Vaart & Tijs Weustenraad