Geplaatst op 2 maart 2018 10:20 door Nelleke Jans
Blockchain: u kunt er niet meer omheen
Op social media, in tijdschriften en op straat verschijnen deze termen met regelmaat: de bitcoin en de blockchain. Wij zijn voornamelijk geïnteresseerd in de blockchain. Blockchain is namelijk de technologie achter de cryptocurrency bitcoin. Maar wat is blockchain nu eigenlijk? In een reeks van blogs brengen wij u op de hoogte van deze technologie, de mogelijkheden die de blockchain biedt aan haar gebruikers en de juridische implicaties die de technologie met zich brengt.
De blockchain
Blockchain is eigenlijk een database. Een veel gebruikte definitie is: “Blockchain is een gezamenlijk grootboek, dat verdeeld is onder de deelnemers van een open of gesloten netwerk, om zo transacties te faciliteren zonder dat daarvoor een vertrouwde derde partij nodig is.” U ziet in deze definitie meteen een aantal belangrijke kenmerken: ‘open of gesloten netwerk’, ‘transacties’ en geen ‘derde partij’. Deze kenmerken worden nog uitgebreid door ons toegelicht.
U kunt de blockchain letterlijk zien als een aaneenrijging van blocks, waarbij iedere block bestaat uit een bepaalde hoeveelheid transacties. De blockchain is decentraal, er is dus geen centrale server of locatie waar alle informatie is opgeslagen.
Blocks in de blockchain
Een block komt tot stand op het moment dat de transacties worden ‘geverifieerd’ door nodes. Nodes zijn derde partijen – de computers binnen een blockchainnetwerk – die controleren of de te vormen blocks voldoen aan de regels van de blockchain. Dit wordt valideren genoemd. De blocks die aan de voorwaarden van de blockchain voldoen, worden door nodes gedownload en toegevoegd aan de blockchain. Iedere node beschikt dan ook over een exacte kopie van de gehele blockchain. Nodes worden voor het validatieproces beloond. Iedere blockchain heeft weer een eigen validatie- en beloningsprotocol. Bij de blockchain bitcoin worden nodes bijvoorbeeld betaald in cryptocurrencies, namelijk bitcoins.
De eerste block in een blockchain wordt de ‘genesis’ genoemd. Een block bevat naast de bewerkstelligde transacties ook een zogenoemde ‘header’. In de header wordt het validatieprotocol opgenomen, en een unieke waarde: de genesis hash genoemd. Het eerstvolgende te creëren block moet vervolgens de hash bevatten van de header van het genesis block. Pas op het moment dat een nieuw te vormen block de hash bevat van de vorige block header, kan er dus een nieuwe block worden geregen aan de blockchain.
Dit systeem maakt dat blocks - en dus transacties - praktisch niet kunnen worden gewijzigd in de blockchain. Wijziging van de blockchain is alleen mogelijk als één gebruiker minimaal 51% van alle rekenkracht bezit. In de praktijk is dit zo goed als onmogelijk in een (openbare) blockchain.
Soorten blockchain
De meest bekende toepassing van blockchain is de bitcoin. Blockchain en bitcoin worden vaak als synoniemen gebruikt. Deze vergelijking is echter niet correct. Blockchain is kort gezegd de technologie achter de bitcoin. Bitcoin is een vorm van een openbare blockchain. Iedereen kan een account aanmaken, en vervolgens ook alle reeds verrichtte transacties in de bitcoinblockchain inzien.
Een ‘openbare’ blockchain is overigens niet in alle gevallen wenselijk. Denk bijvoorbeeld aan de situatie waarbij een ziekenhuis medische gegevens eenvoudig beschikbaar wil stellen aan de daartoe bevoegde personen. Een dergelijke constructie kan worden bewerkstelligd in een ‘gesloten’ of ‘semi-gesloten’ blockchain. In een (semi)gesloten blockchain kan worden vastgelegd welke partijen de nodes beheren, en wie onder welke voorwaarden toegang krijgt tot de data binnen een blockchain.
Smart contract
De blockchaintechnologie maakt het daarnaast mogelijk om zogenaamde ‘als-dan’ afspraken vast te leggen. Dit noemt men een smart contract. Kort gezegd betreft dit software waarin afspraken kunnen worden vastgelegd, zodat onder bepaalde voorwaarden een transactie binnen de blockchain automatisch wordt uitgevoerd. In latere blogs zullen wij nog uitvoerig op deze ontwikkelingen – en de mogelijkheden daarvan – ingaan. Toch geven we alvast een mooi voorbeeld ter illustratie:
Tuinbouwboeren willen zich graag verzekeren tegen de risico’s van slecht weer waardoor de oogst in gevaar kan komen. Denkbaar is dat in een smart contract wordt vastgelegd dat 50% van de waarde van de oogst wordt uitgekeerd aan de verzekerde boer, als in de maanden juni, juli en augustus sprake is geweest van slecht weer. Met behulp van data van lokale weerstations kan worden gecontroleerd of een uitkering moet plaatsvinden. Op het moment dat aan de voorwaarden die in een smart contract zijn opgenomen wordt voldaan, vindt automatisch een uitkering plaats door de verzekeraar.
Voor- en nadelen van blockchain
Aangezien sprake is van een decentrale database, is het praktisch onmogelijk om als individuele deelnemer het systeem te manipuleren. Exacte kopieën van de blockchain worden aangehouden bij iedere node in het netwerk. Alle transacties in een openbare blockchain kunnen dan ook in beginsel worden gevolgd en gecontroleerd.
Maar er kleven ook risico’s aan de blockchain. In hoeverre wordt bijvoorbeeld de privacy gewaarborgd van de gebruikers binnen een openbare blockchain? In de blockchain worden immers alle gegevens decentraal beheerd en opgeslagen. In hoeverre verhoudt dit uitgangspunt zich tot de kernprincipes van de Algemene Verordening Gegevensbescherming die per 28 mei 2018 definitief in werking zal treden?
Ander voorbeeld: in de praktijk komt het nog eens voor dat een transactie ongedaan moet worden gemaakt, bijvoorbeeld omdat sprake is van dwaling of schending van vormvoorschriften. Op welke wijze kunnen transacties binnen een blockchain worden aangetast of ongedaan worden gemaakt?
Tot slot
Blockchain wordt beschouwd als veilig en fraudebestendig, en de technologische mogelijkheden lijken eindeloos. Hetzelfde geldt voor de juridische uitdagingen waarmee bedrijven zich al geconfronteerd zien. De mogelijke toepassingen van blockchain worden op dit moment uitvoerig onderzocht door diverse private en publieke instanties. Onder andere banken, verzekeraars, pensioenfondsen, farmaceutische bedrijven en de overheid experimenteren met de mogelijkheden van deze technologie. Deze ontwikkelingen houden wij uiteraard nauwlettend in de gaten.
Bent u benieuwd wat dit onderwerp voor u kan betekenen? Neemt u dan gerust contact met ons op.