PBM; is het dragen van bijvoorbeeld een mondkapje verplicht op de werkvloer?

Inmiddels zijn de vaccinaties in de zorg op grote schaal van start gegaan, getuige ook alle berichten in de media. Goed nieuws, maar tegelijkertijd roept dit ook weer allerhande vragen op, met name in de werkgever-werknemer relatie.

Vanaf 1 december 2020 is het verplicht een mondkapje te dragen als je werkt in een publieke binnenruimte. Bijvoorbeeld op het station, vliegveld of een museum. Ook als iemand een contactberoep heeft, zoals kapper of rijinstructeur, moet men een mondkapje op. Op andere werkplekken is het niet wettelijk verplicht om een mondkapje te dragen. Echter, een werkgever kan dit wel verplicht stellen om een veilige werkplek te creëren voor collega’s (en klanten) indien thuis werken niet mogelijk is en andere maatregelen (bv. 1,5 meter, spatscherm etc.) onvoldoende soelaas bieden.

Zorgplicht voor werkgever

De werkgever heeft namelijk een wettelijke zorgplicht. Dat houdt in dat hij moet zorgen voor een veilige werkomgeving voor de medewerkers. Ook is hij op grond van de Arbeidsomstandighedenwet verplicht een arbeidsomstandighedenbeleid te voeren en daarin aandacht te besteden aan de risico’s op de werkvloer. Het basisdocument hiervoor is de Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E). Ook daarin moet zeker aandacht worden geschonken aan de beschermende maatregelen in verband met corona.

Om te voldoen aan de zorgplicht kan de werkgever het dragen van een (niet-)medisch mondkapje verplicht stellen. De werkgever heeft immers ook een wettelijk instructierecht. Dit instructierecht houdt in dat de werkgever aanwijzingen kan geven over de wijze waarop en de omstandigheden waaronder de arbeid moet worden verricht, zie daarvoor ook hetgeen hiervoor is uiteengezet in het kader van de contractuele vaccinatieplicht. Wel geldt dat het moet gaan om redelijke voorschriften. Indien het bijvoorbeeld niet mogelijk is op de werkvloer genoeg afstand te houden, zoals in een supermarkt met smalle gangpaden, dan kan het redelijk zijn een mondkapje verplicht te stellen, of bijvoorbeeld in het magazijn/de werkplaats. Indien de werkgever het dragen van een (niet-)medisch mondkapje verplicht stelt, moet de werkgever mondkapjes beschikbaar stellen of de mogelijkheid bieden om de kosten te declareren. Ook moet de werkgever duidelijke instructies geven over het gebruik ervan.

Werknemer weigert dragen van een mondkapje, wat nu?

Geeft de werknemer geen gehoor aan het verzoek van de werkgever om mondkapjes te dragen op de werkvloer, dan kan zijn werkgever hem naar huis sturen om daar te gaan werken. Betreft het een werknemer die vanwege de aard van zijn werkzaamheden niet kan thuiswerken, dan kan het gedrag van de werknemer aanleiding vormen voor de werkgever om een disciplinaire maatregel op te leggen, zoals een waarschuwing of het stoppen van de loonbetaling. De eerste uitspraak hierover is al gewezen. Dit is een uiterste middel. Het blijft altijd van belang om met elkaar in gesprek te gaan.

Er zijn overigens ook werknemers die om gezondheidsredenen geen (of niet langdurig) een mondkapje kunnen dragen. In dit verband kan worden gedacht aan mensen met luchtwegklachten, zoals astma of COPD. Ook kunnen werknemers in paniek raken als gevolg van het dragen van een mondkapje. Door mondkapjes op het werk te verplichten, zijn deze werknemers feitelijk niet meer geschikt voor het eigen werk. Het invoeren van een mondkapjesplicht betreft daarom maatwerk. Werkgevers mogen niet vragen naar de reden dat een werknemer geen mondkapje kan dragen. Ze mogen deze vraag wel voorleggen aan de bedrijfsarts. Werkgevers mogen wel vragen of de werknemer aannemelijk wil maken dat hij of zij onder de uitzondering valt.

Klik hier om terug te gaan naar de blog over de vaccinatieplicht.